SIEM là gì? Tự động hóa hệ thống phát hiện xâm nhập và xử lý lỗ hổng bảo mật

SIEM là bộ não an ninh mạng, giúp thu thập, phân tích dữ liệu thời gian thực để phát hiện và ứng phó sự cố.

Thực trạng: Thách thức của "Sự ồn ào" trong dữ liệu số 

Các tổ chức hiện đại đang vận hành trong một môi trường số phức tạp, nơi dữ liệu được sinh ra liên tục từ hàng nghìn điểm cuối (endpoints), máy chủ, tường lửa và các ứng dụng đám mây. Hệ quả là các đội ngũ bảo mật phải đối mặt với hàng nghìn cảnh báo mỗi ngày. 

Việc xử lý thủ công khối lượng dữ liệu khổng lồ này dẫn đến tình trạng "Alert Fatigue" (Mệt mỏi vì cảnh báo). Khi nhân sự bị quá tải bởi các báo động giả hoặc thông tin nhiễu, nguy cơ bỏ sót các dấu hiệu tấn công tinh vi nhưng nghiêm trọng sẽ tăng lên đáng kể. Đây là lúc doanh nghiệp cần một giải pháp không chỉ để "nhìn thấy" mà còn để "hiểu" được bức tranh toàn cảnh.

SIEM là gì? Sự kết hợp giữa quản lý thông tin và sự kiện bảo mật 

 Quản lý sự kiện và thông tin bảo mật, hay còn gọi là SIEM, là một giải pháp an ninh giúp các tổ chức nhận diện và giải quyết các mối đe dọa cũng như lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn trước khi chúng có cơ hội làm gián đoạn hoạt động kinh doanh. 

Các hệ thống SIEM hỗ trợ đội ngũ bảo mật doanh nghiệp trong việc phát hiện các bất thường về hành vi người dùng, đồng thời ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tự động hóa nhiều quy trình thủ công liên quan đến phát hiện mối đe dọa và ứng phó sự cố. 

Các nền tảng SIEM ban đầu vốn là những công cụ quản lý nhật ký hệ thống (log management). Chúng kết hợp các chức năng quản lý thông tin bảo mật (SIM) và quản lý sự kiện bảo mật (SEM). Những nền tảng này cho phép giám sát và phân tích các sự kiện liên quan đến an ninh trong thời gian thực. 

Ngoài ra, chúng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc theo dõi và ghi lại dữ liệu bảo mật phục vụ cho mục đích tuân thủ quy định hoặc kiểm toán. Gartner đã đưa ra thuật ngữ "SIEM" để chỉ sự kết hợp giữa công nghệ SIM và SEM vào năm 2005. 

Qua nhiều năm, phần mềm SIEM đã phát triển để tích hợp tính năng phân tích hành vi thực thể và người dùng (UEBA), cũng như các phân tích bảo mật nâng cao khác, cùng năng lực AI và học máy (machine learning) để xác định các hành vi bất thường và dấu hiệu của các mối đe dọa nâng cao. Ngày nay, SIEM đã trở thành một thành phần cốt lõi trong các Trung tâm Điều hành An ninh mạng (SOC) hiện đại, phục vụ cho công tác giám sát an ninh và quản lý tuân thủ. 

Cơ chế hoạt động: SIEM đóng vai trò "Bộ não" của hệ thống phát hiện xâm nhập như thế nào?

Ở cấp độ cơ bản nhất, tất cả các giải pháp SIEM đều thực hiện một mức độ tổng hợp, hợp nhất và sắp xếp dữ liệu nhất định để nhận diện các mối đe dọa và tuân thủ các yêu cầu về bảo mật dữ liệu. Mặc dù khả năng của từng giải pháp có thể khác nhau, hầu hết đều cung cấp bộ chức năng cốt lõi sau:

Quản lý nhật ký hệ thống (Log Management) 

SIEM thu thập dữ liệu sự kiện từ nhiều nguồn rộng khắp trong toàn bộ cơ sở hạ tầng IT của tổ chức, bao gồm cả môi trường tại chỗ (on-premises) và môi trường đám mây (cloud). 

Dữ liệu nhật ký sự kiện từ người dùng, thiết bị đầu cuối (endpoints), ứng dụng, nguồn dữ liệu, tải công việc trên đám mây (cloud workloads) và mạng, cũng như dữ liệu từ các phần cứng và phần mềm bảo mật (như tường lửa hoặc phần mềm chống vi-rút), đều được thu thập, tương quan và phân tích theo thời gian thực.  

Một số giải pháp SIEM còn tích hợp với các nguồn cung cấp thông tin tình báo về mối đe dọa (threat intelligence) của bên thứ ba để đối chiếu dữ liệu bảo mật nội bộ với các hồ sơ và chữ ký mối đe dọa đã được nhận dạng trước đó. Việc tích hợp với các nguồn cấp dữ liệu mối đe dọa theo thời gian thực cho phép các đội ngũ bảo mật ngăn chặn hoặc phát hiện các loại chữ ký tấn công mới.  

Tương quan sự kiện và phân tích nâng cao (Event Correlation and Analytics) 

Tương quan sự kiện là một phần thiết yếu của bất kỳ giải pháp SIEM nào. Bằng cách sử dụng các công cụ phân tích nâng cao để nhận diện và hiểu các mẫu dữ liệu phức tạp, tương quan sự kiện cung cấp các thông tin chuyên sâu giúp nhanh chóng xác định vị trí và giảm thiểu các mối đe dọa tiềm ẩn đối với an ninh kinh doanh. 

Các giải pháp SIEM cải thiện đáng kể thời gian phát hiện trung bình (MTTD) và thời gian phản ứng trung bình (MTTR) cho đội ngũ an ninh IT bằng cách giảm bớt các quy trình thủ công liên quan đến việc phân tích chuyên sâu các sự kiện bảo mật. 

Giám sát sự cố và cảnh báo bảo mật (Incident Monitoring and Security Alerts) 

SIEM hợp nhất các kết quả phân tích của mình vào một bảng điều khiển (dashboard) trung tâm duy nhất, nơi các đội ngũ bảo mật giám sát hoạt động, phân loại cảnh báo, nhận diện mối đe dọa và khởi tạo hành động phản ứng hoặc khắc phục. 

Hầu hết các bảng điều khiển SIEM đều bao gồm các công cụ trực quan hóa dữ liệu theo thời gian thực, giúp các nhà phân tích bảo mật nhanh chóng phát hiện các xu hướng hoặc đột biến trong hoạt động đáng ngờ. Sử dụng các quy tắc tương quan được xác định trước và có thể tùy chỉnh, quản trị viên có thể được cảnh báo ngay lập tức và thực hiện các hành động thích hợp để giảm thiểu rủi ro trước khi chúng trở thành các vấn đề an ninh nghiêm trọng hơn. 

Quản lý và báo cáo tuân thủ (Compliance Management and Reporting) 

Các giải pháp SIEM là lựa chọn phổ biến cho các tổ chức chịu sự điều chỉnh của nhiều hình thức tuân thủ quy định khác nhau. Nhờ khả năng tự động hóa việc thu thập và phân tích dữ liệu, SIEM là một công cụ có giá trị để tập hợp và xác minh dữ liệu tuân thủ trên toàn bộ cơ sở hạ tầng kinh doanh. 

Các giải pháp SIEM có thể tạo ra các báo cáo tuân thủ theo thời gian thực cho PCI-DSS, GDPR, HIPAA, SOX và các tiêu chuẩn tuân thủ khác. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng quản lý an ninh và phát hiện sớm các vi phạm tiềm ẩn để có thể kịp thời giải quyết. Nhiều giải pháp SIEM đi kèm với các tiện ích bổ sung (add-ons) sẵn có, được thiết kế để tạo báo cáo tự động nhằm đáp ứng các yêu cầu tuân thủ. 

7 Lợi ích vượt trội giúp SIEM tối ưu hóa vận hành và giảm thiểu rủi ro 

Bất kể quy mô lớn hay nhỏ, việc thực hiện các bước chủ động để giám sát và giảm thiểu rủi ro bảo mật IT là điều cần thiết đối với mọi tổ chức. Các giải pháp SIEM mang lại lợi ích cho doanh nghiệp theo nhiều cách khác nhau và đã trở thành một thành phần quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình làm việc bảo mật. 

Nhận diện mối đe dọa theo thời gian thực 

Các giải pháp SIEM cho phép kiểm toán và báo cáo tuân thủ tập trung trên toàn bộ cơ sở hạ tầng kinh doanh. Khả năng tự động hóa tiên tiến giúp hợp lý hóa việc thu thập và phân tích nhật ký hệ thống và sự kiện bảo mật để giảm thiểu việc sử dụng tài nguyên nội bộ, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn báo cáo tuân thủ nghiêm ngặt. 

Tự động hóa dựa trên AI 

Các giải pháp SIEM thế hệ mới ngày nay tích hợp với các hệ thống điều phối, tự động hóa và phản ứng bảo mật mạnh mẽ (SOAR), giúp đội ngũ IT tiết kiệm thời gian và nguồn lực trong quá trình quản lý an ninh doanh nghiệp. 

Sử dụng khả năng học máy chuyên sâu (deep machine learning) để tự động học hỏi từ hành vi mạng, các giải pháp này có thể xử lý việc nhận diện mối đe dọa phức tạp và các giao thức ứng phó sự cố nhanh hơn so với các đội ngũ vật lý. 

Cải thiện hiệu quả hoạt động của tổ chức (Organizational Efficiency) 

Nhờ cải thiện khả năng hiển thị toàn diện về môi trường IT, SIEM có thể là động lực thiết yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động liên phòng ban. 

Một bảng điều khiển trung tâm cung cấp cái nhìn thống nhất về dữ liệu hệ thống, cảnh báo và thông báo, cho phép các đội ngũ giao tiếp và cộng tác hiệu quả khi ứng phó với các mối đe dọa và sự cố bảo mật. 

Phát hiện các mối đe dọa nâng cao và chưa xác định 

Xem xét tốc độ thay đổi nhanh chóng của bối cảnh an ninh mạng, các tổ chức cần dựa vào các giải pháp có thể phát hiện và phản ứng với cả các mối đe dọa bảo mật đã biết và chưa biết. 

Sử dụng nguồn cấp thông tin tình báo mối đe dọa (threat intelligence feeds) tích hợp và công nghệ AI, các giải pháp SIEM có thể giúp đội ngũ bảo mật phản ứng hiệu quả hơn với nhiều loại hình tấn công mạng, bao gồm: 

• Mối đe dọa nội bộ (Insider Threats): Các lỗ hổng bảo mật hoặc các cuộc tấn công bắt nguồn từ các cá nhân có quyền truy cập hợp lệ vào mạng và tài sản kỹ thuật số của công ty.
• Lừa đảo (Phishing): Các tin nhắn có vẻ như được gửi bởi một người gửi đáng tin cậy, thường được sử dụng để đánh cắp dữ liệu người dùng, thông tin đăng nhập, thông tin tài chính hoặc các thông tin kinh doanh nhạy cảm khác.
• Mã độc tống tiền (Ransomware): Phần mềm độc hại khóa dữ liệu hoặc thiết bị của nạn nhân và đe dọa giữ khóa, hoặc tệ hơn, trừ khi nạn nhân trả tiền chuộc cho kẻ tấn công.
• Tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS): Các cuộc tấn công dồn dập mạng và hệ thống với mức lưu lượng truy cập không thể quản lý được từ một mạng lưới phân tán gồm các thiết bị bị chiếm quyền kiểm soát (botnet), làm suy giảm hiệu suất của các trang web và máy chủ cho đến khi chúng không thể sử dụng được.
• Rút trích dữ liệu (Data exfiltration): Hành vi đánh cắp dữ liệu từ máy tính hoặc thiết bị khác, được thực hiện thủ công hoặc tự động bằng cách sử dụng phần mềm độc hại. 

Thực hiện điều tra số (Digital Forensic Investigations) 

Các giải pháp SIEM là công cụ lý tưởng để thực hiện điều tra pháp y máy tính (computer forensic) một khi sự cố bảo mật xảy ra. SIEM cho phép các tổ chức thu thập và phân tích nhật ký dữ liệu từ tất cả các tài sản kỹ thuật số ở một nơi duy nhất một cách hiệu quả. 

Điều này mang lại cho họ khả năng tái tạo lại các sự cố đã xảy ra trong quá khứ hoặc phân tích các sự cố mới để điều tra hoạt động đáng ngờ và triển khai các quy trình bảo mật hiệu quả hơn. 

Đánh giá và báo cáo về tuân thủ 

Kiểm toán và báo cáo tuân thủ là một nhiệm vụ vừa cần thiết vừa đầy thách thức đối với nhiều tổ chức. Các giải pháp SIEM giảm đáng kể chi phí nguồn lực cần thiết để quản lý quy trình này bằng cách cung cấp kiểm toán theo thời gian thực và báo cáo tuân thủ quy định theo yêu cầu bất cứ khi nào cần thiết. 

Giám sát người dùng và ứng dụng 

Với sự phổ biến ngày càng tăng của lực lượng lao động từ xa, các ứng dụng SaaS và chính sách BYOD (mang thiết bị cá nhân đi làm), các tổ chức cần mức độ hiển thị cần thiết để giảm thiểu rủi ro mạng từ bên ngoài phạm vi mạng truyền thống. 

Các giải pháp SIEM theo dõi tất cả hoạt động mạng trên mọi người dùng, thiết bị và ứng dụng, cải thiện đáng kể tính minh bạch trên toàn bộ cơ sở hạ tầng và phát hiện các mối đe dọa bất kể tài sản và dịch vụ kỹ thuật số đang được truy cập từ đâu. 

Quy trình triển khai SIEM hiệu quả cho doanh nghiệp 

1. Xác định mục tiêu và nhu cầu 

Trước khi triển khai SIEM, doanh nghiệp nên xác định rõ ràng các yếu tố sau:

• Mục tiêu bảo mật và kinh doanh: Giám sát toàn bộ hệ thống, phát hiện sớm mối đe dọa, và/hoặc đáp ứng nghiêm ngặt các yêu cầu tuân thủ quy định.
• Phạm vi triển khai: Xác định rõ ràng các khu vực cần giám sát (ví dụ: toàn bộ hệ thống, các máy chủ trọng yếu, thiết bị đầu cuối, hay chỉ các ứng dụng trên đám mây).
• Đánh giá nhu cầu tài nguyên: SIEM đòi hỏi dung lượng lưu trữ lớn và khả năng xử lý mạnh mẽ, do đó cần có kế hoạch đầu tư phù hợp về hạ tầng và tài nguyên tính toán.  

2. Lựa chọn nền tảng SIEM tối ưu 

Hiện nay, có nhiều giải pháp SIEM phổ biến trên thị trường, doanh nghiệp nên cân nhắc dựa trên nhu cầu về quy mô và tích hợp: 

Splunk: Được đánh giá cao nhờ khả năng mở rộng linh hoạt và hỗ trợ phân tích dữ liệu lớn (Big Data Analytics). 

IBM Qradar: Phù hợp với doanh nghiệp lớn, tích hợp AI để tối ưu hóa việc phát hiện mối đe dọa. 

ArcSight: Một giải pháp mạnh mẽ với khả năng tương quan và phân tích dữ liệu bảo mật hiệu quả. 

Microsoft Sentinel: Nền tảng SIEM dựa trên đám mây (Cloud-native), dễ dàng triển khai và tích hợp sâu với hệ sinh thái Microsoft. 

3. Tích hợp và cấu hình hệ thống 

Sau khi lựa chọn được nền tảng phù hợp, doanh nghiệp cần tập trung vào: 

• Kết nối nguồn dữ liệu: Tích hợp SIEM với các nguồn nhật ký đa dạng (log) từ máy chủ, tường lửa (firewall), IDS/IPS, hệ thống bảo mật thiết bị đầu cuối (endpoint security), nhật ký đám mây (cloud logs), và các ứng dụng doanh nghiệp.
• Thiết lập quy tắc phát hiện: Cấu hình các quy tắc tương quan nâng cao để phát hiện hành vi bất thường hoặc các cuộc tấn công tiềm tàng.
• Tối ưu hóa quy tắc phát hiện: Phân loại mức độ ưu tiên của cảnh báo, lọc nhiễu, và giảm thiểu tối đa các cảnh báo giả (false positive).
• Xem thêm nền tảng bảo vệ thiết bị endpoint của CyStack 

4. Nâng cao năng lực đội ngũ vận hành (SOC) 

Doanh nghiệp cần tổ chức đào tạo chuyên sâu cho nhân viên IT và đội ngũ Trung tâm Điều hành An ninh mạng (SOC) để vận hành SIEM một cách hiệu quả: 

• Phân tích nhật ký: Hướng dẫn cách phân tích nhật ký hệ thống (log analysis) và quy trình nhận diện các sự cố bảo mật.
• Xử lý và điều tra: Thực hành quy trình xử lý các cảnh báo, điều tra mối đe dọa, và ứng phó sự cố.
• Tích hợp công cụ: Đào tạo về cách tích hợp SIEM với các công cụ bảo mật khác như SOAR (Security Orchestration, Automation, and Response). 

5. Giám sát hiệu suất và tinh chỉnh liên tục 

Hệ thống SIEM không phải là giải pháp "thiết lập và quên" mà cần được duy trì, tối ưu và cập nhật thường xuyên: 

• Kiểm tra và cập nhật quy tắc: Thường xuyên đánh giá và điều chỉnh quy tắc phát hiện để phù hợp với các mối đe dọa mới và bối cảnh rủi ro đang thay đổi.
• Tối ưu hóa hiệu suất hệ thống: Đảm bảo SIEM hoạt động ổn định và không làm giảm hiệu năng của cơ sở hạ tầng IT.
• Phân tích báo cáo định kỳ: Đánh giá các báo cáo về sự cố và xu hướng mối đe dọa để liên tục cải thiện chiến lược bảo mật tổng thể.
  

NetGuardX: Giải pháp SIEM và SOC as a Service toàn diện 

Việc triển khai, vận hành, và duy trì một hệ thống SIEM/SOC nội bộ hiệu quả đòi hỏi nguồn lực, chuyên môn sâu rộng về bảo mật, và khả năng giám sát 24/7. Đối với các tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp lớn tại Việt Nam, đây thường là một thách thức lớn về chi phí và nhân sự. 

NetGuardX cung cấp giải pháp SOC as a Service (SOCaaS) toàn diện, kết hợp sức mạnh của nền tảng SIEM tiên tiến với đội ngũ chuyên gia bảo mật túc trực liên tục của chúng tôi. Chúng tôi cho phép doanh nghiệp: 

• Giảm thiểu gánh nặng vận hành: Chuyển giao trách nhiệm quản lý hệ thống bảo mật 24/7, xử lý "Alert Fatigue," và tinh chỉnh các quy tắc tương quan phức tạp. 
  
• Tối ưu chi phí đầu tư: Không cần đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và đội ngũ SOC nội bộ, chuyển đổi chi phí đầu tư vốn (CAPEX) thành chi phí vận hành (OPEX).
• Nâng cao khả năng phản ứng: Đảm bảo thời gian phát hiện và ứng phó sự cố (MTTD/MTTR) được tối ưu hóa theo tiêu chuẩn quốc tế.
• Tuân thủ và chiến lược: Cung cấp dịch vụ tư vấn chiến lược an ninh mạng (ATT Strategy Consulting) và các báo cáo tuân thủ chi tiết, giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh an toàn. 

Với mục tiêu trở thành đối tác One-Stop- Shop cung cấp dịch vụ an toàn an ninh mạng toàn diện (Managed Security Services Provider), NetGuardX c NetGuardX cam kết không chỉ phát hiện – mà còn bảo vệ và phản ứng với mọi mối đe dọa, trước khi chúng gây ra tổn thất. 

Liên hệ với NetGuardX ngay hôm nay để nhận dịch vụ đánh giá toàn diện về hiệu suất của hạ tầng hệ thống CNTT và tình trạng bảo mật hiện tại của doanh nghiệp bạn. 

Liên hệ NetNam: 

• Hotline: 1900 1586
• Email: netguardx@netnam.vn
• Website: www.netnam.com
• Dịch vụ giám sát an toàn an ninh mạng toàn diện: www.netguardx.netnam.com